Hij verwachtte ‘ophef’ over de 50% salarisverhoging van opperbankier Ralph Hamers. Dat zei president-commissaris Jeroen van der Veer in Het Financieele Dagblad. Maar het is veel meer dan dat: het is diepe verontwaardiging. Weer blijkt dat vitale delen van onze samenleving worden geleid door mannen die geen onderscheid kunnen maken tussen hun spel in hun zandbak en de hele speelplaats.
Eerst verschenen op nieuwwij.nl
Je zou denken dat ze hun lesje hadden geleerd, in 2008. Maar nog geen tien jaar later vindt de ING-leiding het prima om de CEO drie miljoen euro per jaar te geven. Het argument: er is scheefgroei met andere internationale ‘topmensen’ (alleen die term al). Jeroen van der Veer, zelf grootverdiener bij Shell geweest: ‘Ralph Hamers is Eredivisie, maar werd Jupiler League betaald’.
Jongetjes in de zandbak onderhandelen ook zo, als ze aan het spelen zijn. Voortdurend zijn ze aan het kijken hoe het belang van de een in evenwicht komt met dat van de ander. De regels van het spel maken ze zelf.
Maar van volwassen mensen verwacht je dat ze in staat zijn om het hele speelplein te overzien. En van mensen die leiding geven aan vitale delen van het speelplein van onze wereld – energie, zorg, onderwijs, infrastructuur, huisvesting, geld – verwacht je dat ze die wereld willen behoeden. Dat ze het grote plaatje zien, en niet alleen hun eigen belang.
Er zijn minstens twee redenen te bedenken voor het absurde gedrag in de top van de financiële sector. Ten eerste is dit een effect van de jarenlange afgoderij van de markt. Als ieder zijn of haar eigenbelang dient, zorgt de markt voor de rest.
Dat geloof is haast gemeengoed geworden, ondanks alle bewijzen van het tegendeel. Wie er vragen bij stelt geldt snel als onrealistisch, idealistisch of soft. De grootste financiële crisis sinds de jaren dertig van de vorige eeuw, tal van schandalen in zorg, woningcorporaties en de bouw hebben dat het geloof in de markt niet ondergraven.
Ten tweede hebben we geen gedeelde visie op wijsheid. Instituties worden geleid door mensen (vooral mannen) die het slimste zijn, het handigste en die het hardste werken – om het vriendelijk te verwoorden. Het zijn eigenschappen die je aan de top brengen, maar het zijn geen eigenschappen waar je veel aan hebt als je aan de top bent. Als leider heb je bijvoorbeeld overzicht nodig, lange termijnvisie, inzicht hoe je mensen kunt stimuleren en voor hen kunt zorgen.
Maar wijsheid komt meestal door schade en schande. Een burnout, een persoonlijk verlies, een confrontatie met grenzen. En laten dat nou net de gebeurtenissen zijn die mensen aan de top meestal lang weten te vermijden. Daar zijn ze te succesvol voor. Helaas leert succes weinig compassie. Dat maakt ‘topmensen’ vaak zo onwijs.
De ophef over Hamers zal weer wegebben. Wat blijft is de diepe behoefte aan wijze leiders die niet de regels van hun zandbak opleggen aan iedereen, maar die voor het hele speelplein zorgen.
